مسجد آیت الله میلانی

امروزه در دنیا پذیرفته‌شده که بهترین غذا برای کودک همان شیر مادر است و روایاتی هم در این زمینه آمده است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «ما من لبن یرضع به الصبی أعظم برکه علیه من لبن أمه.» یعنی «نیست شیری که به بچه داده شود و مبارک‌تر از شیر مادرش باشد.»

امروزه اگر مادر نتواند به بچه شیر دهد، شیر خشک یا شیر گاو را جایگزین می‌کنند ولی در گذشته استفاده از دایه مرسوم بوده است. متأسفانه امروزه از این روش استفاده نمی‌شود و بیشتر سراغ شیر خشک می‌روند و از طرفی شیر خشک مشکلاتی دارد ازجمله اینکه یکی از انواع شیر خشک که بسیار مورداستفاده هم قرار می‌گرفت بعد از سال‌ها معلوم شد که حاوی چربی خوک است. بهترین شیر که مناسب تغذیه نوزاد انسان باشد همان شیر زن است، البته باید توجه شود کسی که قرار است به بچه شیر دهد اخلاق خوب داشته باشد و یا دیوانه و احمق نباشد زیرا برخی خصوصیات از طریق شیر دادن منتقل می‌گردد. در روایت آمده: «توقوا على أولادکم من لبن البغی من النساء والمجنونه، فإن اللبن یعدى.» یعنی «بپرهیزید از شیر خانم بد (فاسد) و مجنون زیرا از راه شیر سرایت می‌کند.» در روایت دیگر آمده: «انظروا من ترضع أولادکم فإن الولد یشب علیه.» یعنی «نگاه کنید چه کسی به فرزندتان شیر می‌دهد زیرا فرزند به او شبیه می‌شود.»

در گذشته هم گاو و گوسفند و بز و شتر وجود داشت ولی همیشه تأکید به استفاده از شیر زن برای نوزاد شده است. از طرفی چون خصوصیات شیر دهنده به نوزاد منتقل می‌گردد و زنی که برای این کار انتخاب می‌شود باید ازنظر اخلاقی صلاحیت داشته باشد، پس استفاده از شیر حیوان از این نظر هم درست نیست چه‌بسا از طریق شیر، خصوصیات بدی به فرزند منتقل شود. البته برای زیاد کردن شیر داروی شیر افزا هم وجود دارد که شامل تخم رازیانه، زیره، انیسون و تخم ترب است.

همچنین توصیه‌شده که از هر دو سینه به کودک شیر داده شود، در روایت آمده: «نظر إلی أبو عبد الله علیه السلام وأنا ارضع أحد بنی محمدا أو إسحاق فقال: یا أم إسحاق لا ترضعیه من ثدی واحد وارضعیه من کلیهما یکون أحدهما طعاما والآخر شرابا.» یعنی «امام صادق (ع) من را دید درحالی‌که به یکی از فرزندانم شیر می‌دادم، امام فرمودند ای ام اسحاق از یک سینه به او شیر نده، از دو سینه به او شیر بده، یکی غذا و یکی نوشیدنی است.»

امام رضا (ع) می‌فرمایند: «الرضاع واحد وعشرون شهرا فما نقص فهو جور على الصبی.» یعنی «شیر دادن بیست‌ویک ماه است و اگر کمتر شیر بدهند این ظلمی در حق بچه است.» البته معروف است که مدت شیر دادن دو سال است.

در طب جدید بعد از شش‌ماهگی می‌توان به بچه غذا داد ولی شاید از روایات ما چیز دیگری استفاده می‌شود و در ماه‌های اول حداقل سویق می‌توان داد. پیامبر (ص) می‌فرمایند: «اسقوا صبیانکم السویق فی صغرهم، فان ذلک ینبت اللحم ویشد العظم.» یعنی «به بچه‌های خود سویق بدهید در کوچکی، زیرا گوشت می‌رویاند و استخوان را محکم می‌کند.» در این روایت تعبیر صبیان آمده و صبی به معنی بچه کوچک و شیرخوار است و وقتی آمده در کوچکی به معنی ماه‌های اولیه است.

در روایت آمده: «أطعموا صبیانکم الرمان فانه أسرع لشبابهم.» یعنی «به بچه‌های خود انار بدهید، زیرا زودتر جوان می‌شوند (رشد می‌کنند).»