توجه : قبل از اینکه وارد این بحث شویم ذکر این نکته لازم است که ارائه این مقالات صرفا برای محققان علاقه مند این مباحث است و به هیچ وجه جنبه نظریات رسمی تائید شده را ندارد.گزارشات تحقیقاتی تا به مرحله رسمی برسد مراحل زیادی را باید طی کنند. بقول معروف فعلا در حد حرف است. مطالب رسمی در این بحث آورده شده است
تاثیر روزه داری بر مادر و جنین
نویسنده :دکتر صادقیپور-مرکز تحقیقات غدد درونریز و متابولیسم (دانشگاه علوم پزشکى شهید بهشتى)واحد تحقیقات روزه‌داری
نخوردن و نیاشامیدن در طول روز بعلت روزه‌داری و گرسنگی و تشنگی متعاقب آن این سئوال را برای خانمهای باردار مطرح می‌کند که آیا حین بارداری می‌توان روزه گرفت؟ آیا به جنین آسیبی نخواهد رسید؟ آیا جنین رشد مناسبی خواهد داشت؟ این سئوالها در سطح وسیعی از جامعه ما مطرح است، با فرض تولد حدود یک میلیون نوزاد در سال و این که بیش از ۷۵% از بارداری‌ها مصادف با ماه رمضان است، می‌توان نتیجه گرفت که سالیانه حدود۷۵۰۰۰۰ زن باردار ایرانی با این سئوالها مواجه هستند.
سلامت جنین هنگام روزه‌داری مادر از دو جنبه تغذیه مادر و اختلال در سوخت و ساز بدن وی قابل بررسی است. تغذیه مناسب مادر معمولا با افزایش وزن وی کنترل می‌گردد که بطور متوسط در طول بارداری حدود یازده کیلوگرم است. احتمال زایمان نوزاد با وزن کمتر از طبیعی در مادرانی که تغذیه نامناسب دارند بیشتر از مادران بارداری است که کالری لازم را دریافت کرده‌اند.
هنگام روزه‌داری نیز وزن مادران می‌تواند با توجه به مقدار کالری مصرفی تغییر کند. بر اساس تحقیقی که در تونس انجام یافت کالری مواد غذایی مصرفی و وزن زنان سالم طی روزه‌داری ماه مبارک رمضان تغییری نکرده بود. همچنین در طی یک مطالعه در بیرمنگام وزن ۱۳۳۵۱ نوزاد مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد که روزه‌داری حین ماه رمضان تاثیری بر وزن نوزادان نمی‌گذارد. اما در مقابل طی مطالعه‌ای در عربستان تعداد نوزادان با وزن کمتر از طبیعی و همچنین مرگ و میر آنها طی مراسم حج و ماه رمضان افزایش یافته بود. در این جا نقش سوء تغذیه به عنوان یک مشکل تعیین کننده مورد توجه قرار می‌گیرد.
تحقیقاتی که در زمینه اختلالات سوخت و ساز بدن مادران باردار صورت گرفته نتایج مختلفی را نشان داده است. بیشتر این تحقیقات در مورد مادران باردار مبتلا به بیماری قند صورت گرفته و دیده شده است که تغییر سوخت و ساز مادر از تجزیه گلوکز (قند اصلی مورد مصرف بدن) به تجزیه چربی و ایجاد اجسام کتونی(نوعی ماده انرژی‌زا که در هنگام گرسنگی از تجزیه چربیها در بدن تولید می‌شود و به جای گلوکز برای تولید انرژی در بدن به کار می‌رود، اما مقادیر زیاد آن برای رشد مغزی جنین مضر است) می‌تواند تاثیرات نامناسبی بر رشد عصبی و رفتاری فرزندان بگذارد. نتایج این تحقیقات نگرانی‌هایی را در مورد روزه‌داری مادران باردار موجب شده است.
گرسنگی و تشنگی حین بارداری موجب تسریع در ساخت اجسام کتونی می‌شود بطوریکه وجود کتون در ادرار صبحگاهی خانمهای باردار، بعلت نخوردن غذا در طول شب نادر نیست. در طی تحقیقی در مشهد از ۶۱ زن باردار که روزه گرفته بودند تنها کتون ادراری سه نفر افزایش یافت و در دو نفر از آنها این افزایش قابل توجه بود. این دو خانم باردار هر دو در سه ماهه سوم حاملگی روزه گرفته بودند و اضافه وزنی کمتر از حد انتظار حاملگی خود داشتند که خود تاییدی است بر سوء تغذیه آنان. از این مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که سنتز اجسام کتونی در خانمهای باردار روزه‌دار به شدتی که در خانمهای باردار مبتلا به مرض قند دیده می‌شود، افزایش نمی‌یابد و سوء تغذیه عامل تشدید تولید این مواد مضر است.
واحد تحقیقات روزه‌داری با هدف بررسی اثرات دراز مدت روزه‌داری مادران در ماه رمضان بر رشد مغزی جنین، بهره هوشی ۹۸ کودک و نوجوان ۴ تا ۱۳ ساله که مادرانشان هنگام بارداری آنان ماه رمضان را کامل روزه گرفته بودند اندازه‌گیری و با کودکان گروه شاهد که مادران آنان طی بارداری اقدام به روزه‌داری نکرده بودند، مقایسه کرد.
یافته‌های این تحقیق نشان داد که سی روز روزه‌داری مادران باردار در ماه رمضان در زمانیکه طول روز بطور متوسط۱۲ ساعت بود تاثیر نامطلوبی بر بهره هوشی کودکان نمی‌گذاردبر اساس مطالبی که در بالا بیان شد به مادران بارداری که در گرفتن روزه مصر هستند توصیه می‌شود که با کنترل وزن خود از اضافه وزن لازمی که می‌بایست در طی حاملگی کسب کنند، مطمئن گردند. همچنین با خوردن سحری طول پرهیز از غذا را کاهش داده و از سنتز اجسام کتونی جلوگیری کنند. با رعایت یک رژیم غذایی مناسب می‌توان اطمینان خاطر را از سلامتی مادر و جنین افزایش داد.گفتگو با دکتر اعظم‌السادات موسوی، متخصص زنان و زایمان
بارداری و روزه‌داری، بایدها و نبایدها
با حلول ماه رمضان، بسیاری از خانمهای باردار و شیرده به این سوال فکر می‌کنند که آیا آنها هم قادرند روزه بگیرند و این نخوردن و نیاشامیدن در طول روز به علت روزه‌داری و گرسنگی و تشنگی متعاقب آن تاثیری روی بارداری و شیردهی آنان دارد یا خیر و آیا به جنین آنها آسیب نخواهد رسید؟ آیا نوزادشان رشد مناسبی خواهد داشت؟ این سوالات در تعداد زیادی از زنان شیرده و باردار مطرح است. از این رو با دکتر اعظم‌السادات موسوی، متخصص زنان و زایمان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران به گفتگو نشسته‌ایم تا پاسخ‌های این پرسش‌ها را بشنویم….
سلامت : مادر باردار در چه مرحله‌ای از بارداری می‌تواند روزه بگیرد؟
زن باردار در سه ماه اول بارداری به ویژه هشت هفته اول به دلیل تشکیل سلول‌های مغزی جنین نباید روزه بگیرد. کمبود قند در سه ماه اول بارداری به شدت روی رشد عمومی جنین موثر است و این امر به ویژه در فصولی که مدت روزه‌داری طولانی‌تر است از حساسیت بیشتری برخوردار است.
روزه‌داری در سه ماهه دوم تاثیرات سویی بر جنین ندارد اما در سه ماه سوم برای اینکه ۵۰ تا ۷۰ درصد انرژی جنین از گلوکز خون مادر تامین می‌شود، روزه‌داری سبب افزایش برداشت ذخایر چربی و به دنبال آن افزایش میزان گلوکز خون مادر می‌شود که این ترکیبات از طریق جفت وارد گردش خون جنین شده و به سیستم عصبی او آسیب می‌رساند بنابراین در این دوره، روزه توصیه نمی‌شود.
سلامت : آیا با استراحت یک زن باردار قادر است روزه بگیرد؟
زن باردار زمانی می‌تواند فریضه روزه را به جا آورد که فعالیت روزانه کمی داشته باشد و آزمایش‌های خون و ادرار او نیز طبیعی باشد. اگر خانمهای باردار روزه گرفتند نباید از خانه بیرون بروند و باید فعالیت کمی داشته باشند. خصوصا اگر هوا گرم است حتما باید در منزل باشند.
سلامت : وضعیت تغذیه‌ای آنان باید چگونه باشد؟
باید مقدار کالری مورد نیاز آنها براساس قد، وزن و سن حاملگی به وسیله پزشک محاسبه شود. اگر مقدار کالری با وعده‌های سحری، افطاری و شام و میان‌وعده‌های میان آنها مناسب بود، می‌توانند با مشورت پزشک روزه بگیرند. البته اگر بیماری خاصی نداشته باشند. علاوه بر این رژیم غذایی برای زنان باردار سالم روزه‌دار باید حاوی پروتئین، سبزی و میوه‌ها و خوراکی‌های شیرین مفید و مغذی مانند خرما باشد. در وعده‌های افطار باید از مایعات و مواد غذایی سبک استفاده کنند و به فاصله چند ساعت شام میل کنند و هنگام سحر از مواد غذایی کربوهیدرات، گردو، خشکبار و خرما استفاده کنند. و در صورت بروز سردرد و سرگیجه، روزه را متوقف کنند. بعضی از افراد در مواقع گرسنگی دچار سردرد، ضعف، سرگیجه و بی‌حالی می‌شوند. این افراد حتما باید با مشاوره با پزشک روزه بگیرند.
سلامت : روزه برای چه مادرانی ضرر دارد؟
کمبود وزن اولیه مادر زیر ۵۰ کیلوگرم، نامناسب بودن رشد جنین در داخل رحم، کاهش مایع آمنیوتیک اطراف جنین، افزایش فشارخون در دوران حاملگی و مسمومیت حاملگی از مواردی است که زنان باردار در صورت بروز نباید بر روزه گرفتن اصرار داشته باشند.
سلامت : آیا روزه‌داری روی رشد جنین و بهره هوشی او تاثیر دارد؟
در تحقیقی که به وسیله محققان دانشگاه شهید بهشتی به منظور تعیین تاثیر درازمدت روزه‌داری مادران در ماه رمضان بر رشد مغزی جنین و بهره هوشی ۹۸ کودک و نوجوان چهار تا ۱۳ سال که مادرشان هنگام بارداری روزه گرفته بودند انجام شد، مشخص شد که ۳۰ روز روزه‌داری مادران حتی وقتی طول روز به طور متوسط ۱۲ ساعت است، تاثیر نامطلوبی روی بهره هوشی کودکان ندارد و روزه‌داری سبب کاهش وزن نوزادان نشده است. روزه‌داری اثر قابل‌توجهی روی رشد جنین و جثه نوزاد در هنگام تولد ندارد. البته شاید روزه‌داری بیش از ۱۵ روز موجب کاهش وزن‌گیری مادر شود اما روی رشد جنین تاثیر چندانی ندارد.
سلامت : آیا مادرانی که ویار دارند می‌توانند روزه بگیرند؟
با توجه به اینکه در ماه‌های اول بارداری عده‌ای از زنان دچار تهوع و ویار می‌شوند و در حالت عادی هم امکان مصرف وعده‌های غذایی را ندارند، روزه‌داری این مشکل را تشدید می‌کند و موجب کاهش سریع قندخون‌شان می‌شود. زنانی که در سه ماه اول بارداری خون ویار دارند میل چندانی به غذا نداشته و دچار حالت تهوع شدید، افت فشار خون و کمبود قند هستند و نباید روزه بگیرند.
سلامت : آیا مادران شیرده می‌توانند روزه بگیرند؟
روزه‌داری زنان شیرده در صورت رعایت برنامه غذایی مناسب در رشد کودک اختلالی ایجاد نمی‌کند. البته مادران در شش ماهه اول شیردهی نباید روزه بگیرند زیرا کودک وابسته به شیرمادر است و گرسنگی طولانی‌مدت مادر در رشد کودک اختلال ایجاد می‌کند. رژیم غذایی مادران شیرده باید از پروتئین، کلسیم و آهن و انواع ویتامین‌ها باشد که در غیر این صورت رشد کودک و سلامت مادر به خطر می‌افتد. در صورتی که روزه‌داری موجب کاهش شیر مادر شود نباید روزه بگیرند.
سلامت : چه توصیه‌ای به مادران شیرده که می‌خواهند بعد از شش ماهگی شیرخوارشان روزه بگیرند، دارید؟
توصیه می‌شود هنگام افطار و سحر از موادغذایی سرشار از آهن، گوشت، حبوبات، کلسیم، شیر و لبنیات مصرف کنند. این مادران باید در هنگام سحر از شیر و مایعات استفاده کنند چون کمبود مایعات سبب کاهش حجم شیر آنها می‌شود. علاوه بر این باید از انجام فعالیت‌های سنگین هم اجتناب کنند. به یاد داشته باشید که شما بیش از هر کس دیگری حتی پزشکتان می‌توانید ارزیابی کنید که روزه برای شما و فرزندانتان مضر است
https://forum.iransalamat.com
